انجمن علمی ارتوز و پروتز ایران

  تاریخچه و سیر تحول رشته ارتز و پروتز (ارتوپدی فنی) در ایران و سایر کشورها

  ارتوپدی فنی دانشی است که مردم ایران و حتی سایر کشورها اطلاعات چندانی از آن ندارند.علم درمان برخی از بیماریهای استخوانی توسط وسایل کمکی ارتوپدی و ساخت دست و پای مصنوعی مربوط به دانش ارتوپدی فنی است. انسان از زمانهای بسیار پیشین در صدد یافتن راهی برای جبران معلولیت خود بوده است.

  در این رابطه اولین نشانه ها به 2000 سال قبل از میلاد در مصر باستان بر می گردد.

  یک مومیایی کشف شده که متعلق به 20 قرن پیش می باشددارای یک دست مصنوعی مفصلدار در قسمت ساعد بوده است.

  این دست مصنوعیدر موزه گیلبرکیان در دانشگاه دورکان شهر نیوکاسل نگهداری می شده که متاسفانه در یک آتش سوزی نا پدید شده است.در حدود 218 سال قبل از میلاد یکی از سرداران رومی به نام مارکوس سرجیوس دست راست خود را در یکی از جنگلها از دست میدهد.برای ایشان یک دست مصنوعی از جنس فلز ساخته می شود که برای نگهداری سپر از آن استفاده می کرده است.

  در حفاریهای باستانشناسی سایر کشورها نیز از این قبیل نشانه های ساخت اندام های مصنوعی دیده شده است.

  در زمانهای گذشته مردم از هر مواد ویا وسیله موجود مانند چرم – چوب تنه درخت – پای حیوانات برای تهیه اندامهای مصنوعی استفاده می کرده اند.

  کشورهای در گیر جنگ جهت بر اورد نیاز هایشان در این مورد به فکر ابتکارات جدید افتاده و سعی کردند از مواد سبک و مقاوم استفاده کنند که آلمان یکی از پیشروترین و پیشرفته ترین کشورها در این خصوص می باشد.

  حال اشاره ای به ارتز ها داشته باشیم:

  اصلاح انحرافات اندام ها و نیز تقویت ضعف آنها به مراتب مشکل تر از جایگزین کردن عضو مصنوعی به جای یک عضو قطع شده می باشد.

  فقدان یک عضو بخصوص اندام های تحتانی به پروتزیست فرصت استفاده از انواع مکانیزم ها و مواد را میدهد در حالیکه ارتزیست برای کمک به یک عضو فلج و یاضعیف از امکانات کمتری برخوردار می باشد.

  بطور خلاصه اگر برای ساخت پروتز امکانات زیادی وجود دارد در عوض برای ساختن ارتز امکانات محدود تر است. به همین علت افراد فلج به مراتب ناتوان تر از افرادی هستند که عضوی را از دست داده اند.از طرف دیگر ساختن ارتز ها ئی که شکل ظاهری مطلوبتری داشته باشند بسیار مشکل است بطوریکه اگر وسائل ساخته شده حجیم و با وزن زیادی باشند و در حرکت مددجو ایجاد مشکل کنند‏ مددجو از آن استفاده نکرده و بر مشکلاتش افزوده خواهد شد.

  یکی از دلایل عدم استفاده مددجو از وسایل ساخته شده سنگینی و شکل ظاهری نامناسب آن است.شناخت مواد مناسب برای استفاده در ارتوپدی فنی حائز اهمیت بسزائی است و می توان گفت که در عصر ما مواد سبک و مقاوم بسیاری کشف شده است مانند انواع پلاستیک ها – کربن – فلزات سبکی نظیر تیتان و ...

  از دو هزار سال پیش از میلاد بویژه در مصر با فلج اطفال – نواقص مادر زادی – کلاب فوت – همی پلژی و دیگر انحرافات اندام آشنائی داشته اند و برای اصلاح و جبران معلولیت ها کار هائی را انجام می دادهاند که تصاویر مربوط بهآنها در برخی اسناد باستانی موجود است.

  یک پزشک و جراح فرانسوی به نام آمبرواز پاره در قرن شانزدهم ارتوپدی فنی را به دو قسمت پروتز ثروتمندان و فقرا تقسیم نمود و می توان ارتوپدی فنی نوین را به ایشان مربوط دانست.همانطور که از نام آنها نیز پیداست پروتز ثروتمندان پیشرفته تر و کاملتر از انواع پروتز فقرا بوده که بسیار ساده و ابتدائی بوده اند و اکنون نیز تا حدودی لین تضاد و جود دارد.

  شروع کار ار توپدی فنی در ایران را می توان از حدود سالهای 30-1329شمسی دانست.

  در آن زمانها در مشهد مقدس شخصی در منطقه اول بازار بزرگ به گونه ای غیر علمی و بصورت ابتدائی به این کار اشتغال داشته و در تهران نیز حدود همین سالها در خیابان چراغ گاز شخصی در این فن فعالیت می کرده است.

  در شهر تبریز هم اشخاصی بودند که به همین روش نیاز معلولین را در حد توان علمی و تجربی پاسخگو بوده اند که بسیار قابل تقدیر است.

  در حدود سالهای 38-1337اداره تسلیحات ارتش با توجه به آسیب پذیری پرسنل نظامی در اثر عملیات با استخدام تعدادی از افراد که قادر به ساختن دست و پای مصنوعی بصورت خیلی ابتدائی و غیر علمی بودند اقدام به تاسیس در مانگاهی نمود و آنها را برای گذراندن دوره ای به امریکا اعزام نمود. پس از مراجعت این افراد به ایران و پس از مدتی کوتاه بعلت نداشتن تخصص کافی و نوین و اطلاعات کمی از آناتومی – فیزیو لوژی و بیومکانیک موفق به ادامه فعالیت نشدند.

  در سال 1340 با توجه به عدم موفقیت تسلیحات ارتش و نیاز مبرم جامعه به یک مرکز ارتوپدی فنی به علت افزایش معلولین به خاطر رواج ماشینیزم – بروز تصادفات – حوادث طبیعی (سیل و زلزله و...)و در کنار آنها قطع عضو بدلیل بیماریهائی نظیر قانقاریا و سرطان دولت وقت ایران از کمیته بهداشت سازمان ملل متحد برای بررسی و تاسیس یک مرکز ارتوپدی فنی نوین در خواست کارشناس نمود که با توجه به توان جمعیت هلال احمر(شیر و خورشید آنزمان)از امکانات برتر مسئولیت این مهم به عهده این سازمان گذاشته شد که بحق در پیشبرد این امر توانمند بوده است.

     پیرو این در خواست در سال 1341 یک کارشناس ارتوپدی فنی به نام وارنر ویله از سوی سازمان ملل متحد به ایران آمدند و اولین مرکز ارتوپدی فنی را با تعداد 5 نفر پرسنل فنی در اوایل همان سال تاسیس نمودند که با تلاش و کوشش پرسنل شاغل و مدیریت خوب موجب رشد و پیشرفت این فن در ایران گردید و در سال 1345 مصنوعات این مرکز در ردیف تولیدات پیشرفته ترین مراکز دنیا قرار گرفت و از طرف سازمان بهداشت جهانی و سازمان ملل متحد مرکز فنی ار توپدی ایران بعنوان مرکز آموزش بین المللی اعلام شد و مقرر گردید برای دانشجویان آسیائی و افریقائی در این مرکز دوره های آموزشی ترتیب داده شود.